Është shumë më e rëndësishme të njihen në kohë ato çrregullime të fshehta që fillojnë ngadalë, por me siguri, përmes xhelozisë, dhe me kalimin e viteve bëhen më komplekse, duke çuar në prishjen e një marrëdhënieje të ndërtuar ndoshta për dekada
Xhelozia e sëmurë është një formë delirante e tradhtisë dhe rivalitetit, në të cilën ka më shumë dashuri për vetveten sesa për objektin e dashurisë.
Harmoninë në marrëdhëniet dashurore mund ta ndryshojnë shumë gjëra – disa që për partnerët duken të vogla, e të tjera shumë më të rëndësishme e të ndërlikuara, të cilat mund të nxisin furtuna emocionale në lidhje apo martesë. Një ndër to është edhe xhelozia.
Faza e dashurisë dhe idealizimi i partnerit: Në fillim, ndjenja e dashurisë shfaqet si një emocion i fortë dhe i vazhdueshëm ndaj partnerit, ose më saktë, ndaj imazhit të idealizuar të tij. Personi përqendrohet vetëm tek partneri dhe marrëdhënia, ndërsa fusha të tjera të jetës shpesh lihen pas dore.
Dashuria e pjekur: Në këtë fazë, ndjenjat stabilizohen; lidhja bëhet më e qetë dhe më e qëndrueshme. Emocionet janë ende të fuqishme, por marrëdhënia nuk e prish ekuilibrin me pjesët e tjera të jetës. Partnerët janë të vetëdijshëm për rëndësinë e lidhjes, por ruajnë edhe individualitetin e tyre, transmeton Telegrafi.
Çfarë është xhelozia e shëndetshme dhe si kthehet në patologjike?
Disa njerëz e interpretojnë xhelozinë si shenjë dashurie, të tjerë si paralajmërim për rrezik. Por cili është kufiri midis normales dhe çrregullimit?
Xhelozia, në thelb, është frika se lidhja do të prishet për shkak të pranisë së një personi të tretë. Kur është e shëndetshme, ajo shfaqet në mënyrë të kontrolluar: personi ka besim tek partneri, i jep atij liri, nuk ka nevojë ta kontrollojë dhe nuk kërkon prova për dashurinë e tij. Kur ekziston një arsye e arsyeshme për shqetësim, xhelozia shfaqet si reagim i shëndetshëm dhe vendos kufij të qartë në sjellje.
Por kur mungon arsyeja dhe dyshimi shndërrohet në obsesion, xhelozia fillon të zërë rrënjë në mendjen e individit dhe gradualisht transformohet në xhelozi delirante, një gjendje patologjike që mund të çojë deri në ndërhyrjen e policisë dhe psikiatrit. Këto janë raste kur njeriu fillon të ndërtojë skenarë të pabazuar, t’i përvetësojë si të vërtetë dhe t’i sistemojë në mënyrë logjike si “prova”.
Faza e zhvillimit të xhelozisë së sëmurë
Sipas specialistëve të psikiatrisë, kjo sëmundje kalon në disa faza:
- Faza e dyshimit – lind dyshimi i parë ndaj partnerit, pa ndonjë fakt konkret.
- Faza e kërkimit të provave – fillon nevoja për të mbledhur “dëshmi”, kontrollohen mesazhet, rrobat, sjellja e partnerit.
- Faza e akuzës dhe gjykimit – ndjenja e dyshimit zëvendësohet nga bindja e plotë se tradhtia ekziston.
Në këtë pikë, personi fillon të ndiejë se është tallur, tradhtuar, braktisur. Krijohet iluzioni se gjithçka është “qartësuar” dhe se partneri është padyshim fajtor.
Nga periudha e dyshimit lind një oponencë e brendshme që sistematizon “provat”: ndjesi të rreme, kujtime të shtrembëruara, interpretime delirante të sjelljes së partnerit dhe të mjedisit. Këtu shfaqen edhe iluzionet perceptuese, për shembull, personi ndien aroma të huaja në rrobat e partnerit, në dhomë apo në peshqirë, dhe i konsideron si dëshmi tradhtie. Madje falsifikohen edhe kujtime të vjetra nga koha para martesës dhe interpretohen shikime ose fjali të rastësishme si “sinjale” që tradhtia ka nisur qysh atëherë. Edhe pse partneri nuk është kapur asnjëherë në flagrancë, personi është i bindur se çdo gjë “flet” në favor të pabesisë.
Kërkimi obsesiv i “provave”: manipulime, shantazhe dhe dhunë
Çdo ndryshim në sjellje, në pamje apo në mënyrën e veshjes së partnerit bëhet objekt dyshimi. Nëse partneri vishet bukur, mendohet se po përgatitet për takim me dikë tjetër. Nëse e neglizhon pamjen, interpretohet si përpjekje për të fshehur gjurmët e tradhtisë. Në këtë fazë, ndodhin sjellje si kontrolli i trupit, nuhatja e rrobave, kërkimi i “shenjave fizike” në lëkurë, si dhe përpjekje për ta kapur partnerin në befasi.
Fillimisht kërkohet rrëfim me lutje dhe betime, por kur ato nuk japin rezultat, pasojnë kërcënimet, presioni psikologjik dhe madje dhuna fizike. Qëllimi është i vetëm: nxjerrja e pranimit të tradhtisë.
Interpretimet absurde dhe “fara e së vërtetës”
Ekspertët theksojnë se shpesh mjafton një bisedë e shkurtër me një fqinj apo një person të panjohur për t’u interpretuar si takim i fshehtë. Në disa raste, mund të ketë një element real, për shembull një flirt apo tradhti e rastësishme, por elaborimi që pason është gjithmonë patologjik dhe tejreal. Këtu qëndron ajo që quhet “fara e së vërtetës”: çdo delir nis nga një grimcë reale, e cila më pas zmadhohet dhe shtrembërohet deri në humbje të lidhjes me realitetin.
Profili psikologjik i personave të prirur për xhelozi delirante
Sipas ekspertëve, tek xhelozia e sëmurë, struktura e personalitetit luan rol kyç. Zakonisht bëhet fjalë për persona me mosbesim të thellë, mendim të ngurtë dhe prirje për gjykime të gabuara. Ata janë krenarë, vetë-analizues dhe shpesh introspektivë, me ndjenja të forta rivaliteti, konflikte të pazgjidhura me figurat prindërore (nënën, babain ose vëllezërit).
Sjellja e tyre shpesh është agresive dhe hakmarrëse; në fazën e kulmit të çrregullimit, simptomat arrijnë kulmin e simptomave dramatike.
Agresiviteti dhe vetë-shkatërrimi
Objekti i xhelozisë bëhet viktimë e dhunës morale dhe fizike. Në rreth 50% të rasteve, qëllimi është “ndëshkimi” i partnerit, por mund të përfundojë edhe me tragjedi familjare – vrasje ose vetëvrasje. Në raste të tjera, agresioni kthehet kundër vetvetes, veçanërisht nëse partneri largohet nga marrëdhënia.
Ndonjëherë, xhelozia shoqërohet edhe me ide deluzionale të përndjekjes: personi beson se partneri dhe “të dashurit e fshehtë” planifikojnë ta helmojnë apo ta eliminojnë. Në këto raste, individi mund të bëhet i rrezikshëm jo vetëm për partnerin, por edhe për anëtarët e familjes dhe shoqërinë.
Trajtimi dhe ndërhyrja psikiatrike
Specialistët theksojnë se kjo gjendje çon pothuajse gjithmonë në prishje të marrëdhënies, shpesh edhe në divorc. Në shumë raste, partnerët kërkojnë ndihmën e familjarëve ose e raportojnë situatën në polici. Në fund, gjithçka përfundon aty ku është dashur të fillojë, në ordinancën psikiatrike.
Në rastet e rënda, kërkohet hospitalizim i detyruar, për të mbrojtur jo vetëm personin e sëmurë, por edhe familjen. Ndihma profesionale përfshin terapi medikamentoze dhe psikoterapi, ndërsa roli i partnerit të shëndetshëm është vendimtar për diagnostikimin dhe trajtimin. Kuptimi dhe mbështetja janë thelbësore për ta rikthyer pacientin në ekuilibër mendor dhe për të shmangur pasojat fatale që shpesh lidhen me këtë formë të xhelozisë patologjike. /Telegrafi/