Nga nuhatja ultra-sensitive, kujtesa hapësinore e deri te busulla magnetike e brendshme, studimet zbulojnë si arrijnë qentë e humbur të ribashkohen me familjet e tyre
Nga aftësia e jashtëzakonshme për nuhatje e deri te busulla e brendshme magnetike, qentë përdorin një kombinim instinktesh dhe shqisash për t’u kthyer tek familjet e tyre, shpesh pas udhëtimeve të mahnitshme.
Herë pas here, realiteti sjell histori që duken të pabesueshme. Në vitin 2015, një qenush i shpëtuar, Georgia May, përshkoi rreth 56 km për t’u kthyer në shtëpi pasi u humb gjatë një shëtitjeje në Kaliforni. Në vitin 2010, Laser, një beagle nga Winnipeg, u kthye në lagjen e tij gjashtë javë pas zhdukjes gjatë fishekzjarrëve, duke përshkuar rreth 80 km. Por rasti më i mahnitshëm është i vitit 1924: Bobbie, një kollie miks, u nda nga pronarët gjatë një udhëtimi dhe për gjashtë muaj përshkoi plot 4,500 km nga Indiana në Oregon, duke kaluar male e lumenj, për t’u kthyer sërish në pragun e shtëpisë.
Trashëgimia nga ujqërit dhe harta mendore
Shkencëtarët besojnë se këto aftësi kanë rrënjë te paraardhësit e qenve, ujqërit gri, që dikur përshkonin territore të gjera në Eurazi. Qentë shtëpiakë kanë trashëguar instinktet e orientimit, të cilat u mundësojnë të ndërtojnë harta mendore të mjedisit.
Sipas Zazie Todd, autore e librit Bark! The Science of Helping Your Anxious, Fearful, or Reactive Dog, qentë janë në gjendje të krijojnë harta mendore të mjedisit, por ndryshe nga njerëzit, këto harta dominohen nga aromat.
Me mbi 220 milion receptorë olfaktivë, nuhatja e tyre është 10,000 deri në 100,000 herë më e fortë se e njeriut, gjë që u lejon të ndjekin gjurmë erërash për kilometra të tërë. Një studim i hershëm Hepper & Wells, tregoi se qentë mund të përcaktojnë drejtimin e një gjurme vetëm nga disa hapa të parë – nuk kanë nevojë të ndjekin gjithë shtegun.
Përveç nuhatjes, ata shfrytëzojnë shenjat vizuale dhe zanore të mjedisit. Sipas Bridget Schoville, nga ASPCA, qentë shpesh krahasojnë pozicionin e tyre me pika të njohura referimi, duke i përdorur si koordinata për të ndjekur rrugën më të drejtë drejt shtëpisë, transmeton Telegrafi.
Një busull e brendshme magnetike
Një nga zbulimet më intriguese është aftësia e mundshme e qenve për të perceptuar fushën magnetike të Tokës. Ky fenomen, i quajtur magnetoreceptim, është i njohur prej kohësh tek zogjtë shtegtarë, salmonët dhe balenat, por studimet sugjerojnë se edhe qentë e zotërojnë.
Në një studim të vitit 2020 në Çeki, 27 qen gjuetie u pajisën me GPS dhe kamera dhe u lanë në pyje të panjohura. Në mbi 600 prova, shumë prej tyre, përpara se të niseshin drejt pronarëve, lëviznin për disa çaste në drejtimin veri-jug, sikur të “kalibronin busullën e tyre të brendshme”, përpara se të ndiqnin vijën më të drejtë për në shtëpi.
Një tjetër studim tregoi se 70 qen nga 37 racave të ndryshme preferonin të kryenin nevojat bazike (urinim, defekim) duke u rreshtuar sipas boshtit veri-jug, por vetëm kur fusha magnetike ishte e qëndrueshme, gjë që tregon ndjeshmëri të tyre ndaj ndryshimeve në këtë fushë.
Lidhja emocionale si motivim
Shkenca shpjegon pjesërisht këtë fenomen, por një element thelbësor nuk duhet harruar: lidhja emocionale e fortë mes qenit dhe familjes. Ky instinkt i fuqishëm për t’u ribashkuar është motivimi më i madh që i shtyn të mos dorëzohen, edhe kur përballen me distanca të gjata ose terrene të vështira. Sipas American Kennel Club, janë dokumentuar shumë raste kur qentë kanë përshkuar qindra kilometra për t’u ribashkuar me pronarët.
Përmbledhje:
Qentë nuk kthehen në shtëpi rastësisht. Ata përdorin një kombinim të fuqishëm shqisash: nuhatje ultra-sensitive, kujtesë hapësinore, ndoshta edhe një busull magnetike të brendshme. Por në themel të kësaj qëndron dashuria dhe lidhja e tyre e pathyeshme me familjen – forca më e madhe që i udhëheq në rrugëtimin e tyre të mrekullueshëm. /Telegrafi/