Depresioni, lodhja mendore dhe irritimi shpesh lidhen me nivele të ulëta të serotoninës – zbuloni si ta rrisni natyrshëm këtë hormon jetik
Pa aminoacidin e quajtur triptofan, truri nuk mund të prodhojë serotonin, substancën që ndikon jo vetëm në humor, por në mënyrën si e përjetojmë realitetin. Kur mungon serotonina, shfaqen irritimi, impulsiviteti, agresiviteti dhe ndjenja e zbrazëtisë.
Çfarë ndodh në tru kur mungon serotonina
Serotonina njihet shpesh si “hormoni i lumturisë”, por funksioni i saj është shumë më kompleks. Ajo ndikon pothuajse në çdo qelizë të trurit dhe rregullon emocionet, gjumin, oreksin, dhimbjen dhe aftësinë për të përballuar stresin.
Kur niveli i saj bie, bota duket më e errët, mendimet bëhen më të ngushta dhe emocionet më të vështira për t’u kontrolluar.
Gjithçka fillon nga triptofani, aminoacidi që trupi nuk e prodhon vetë dhe duhet ta marrë përmes ushqimit. Kur mungon për një periudhë të gjatë, truri nuk arrin të sintetizojë serotonin, gjë që çon në irritim, tërheqje sociale dhe prirje depresive.
Sipas një studimi të publikuar në Nature Neuroscience, ulja e serotoninës pengon fleksibilitetin mendor, pra aftësinë e trurit për t’u përshtatur me ndryshimet pozitive në mjedis. Si pasojë, njeriu ngec në cikle mendimesh negative, edhe kur jeta objektivisht përmirësohet.
Mungesa e serotoninës ndikon edhe në gjumin e thellë, përkeqëson përpunimin e dhimbjes dhe rrit reagimet emocionale. Për këtë arsye, njerëzit me nivele të ulëta serotonine janë më të ndjeshëm ndaj stresit, më të paqëndrueshëm dhe më pak të durueshëm.
Serotonina dhe depresioni
Serotonina luan rol thelbësor në parandalimin e depresionit. Kur niveli i saj bie ndjeshëm, shfaqet anhedonia, pamundësia për të ndier kënaqësi edhe nga gjërat që dikur sillnin gëzim. Përcillet nga ndjenja e vazhdueshme e pashpresës, fajit dhe pavlerësisë.
Kjo është arsyeja pse shumica e antidepresantëve modernë (SSRI – inhibitorë selektivë të rikapjes së serotoninës) veprojnë duke rritur përqendrimin e serotoninës në tru. Kjo ndihmon në rikthimin e plasticitetit neuronal, duke i lejuar rrjetet nervore të krijojnë lidhje të reja dhe të zëvendësojnë modelet e vjetra negative të mendimit, transmeton Telegrafi.
Si funksionon serotonina në tru
Studimet e fundit në neuroshkencë tregojnë se serotonina vepron përmes shumë receptorëve, por më i rëndësishmi është receptori 1A, i cili ndodhet në hipokampus, pjesa e trurit që rregullon kujtesën dhe reflektimin.
Nëse ky receptor nuk funksionon si duhet, as rritja e nivelit të serotoninës nuk sjell efekt, gjë që tregon sa delikat dhe i ndërlikuar është ky sistem.
Ky mekanizëm lidhet jo vetëm me depresionin, por edhe me çrregullime më të rënda, si skizofrenia, ku është vënë re zvogëlim i vëllimit të hipokampusit dhe dëmtim i komunikimit serotonergjik.
Si ta kuptoni nëse ju mungon serotonina dhe si ta rrisni natyrshëm
Diagnoza e mungesës së serotoninës është e vështirë, sepse kërkon metoda të avancuara si tomografia me emetim pozitrone (PET). Në praktikë, mjekët mbështeten në simptoma si:
- trishtim i vazhdueshëm,
- irritim i lehtë,
- gjumë i parehatshëm,
- mungesë motivimi,
- ose nevojë e shtuar për ushqime të ëmbla.
Suplementet me serotonin nuk janë efektive, sepse molekula e serotoninës nuk kalon barrierën gjak-tru. Zgjidhja e vërtetë është rritja e triptofanit, aminoacid nga i cili trupi prodhon serotonin natyrshëm.
Burime të pasura me triptofan janë: qumështi dhe produktet e qumështit, mishi i pulës dhe gjelit të detit, vezët, peshku, bananet, arrat dhe farat (sidomos fara kungulli dhe susami).
Sidoqoftë, ushqimi është vetëm një pjesë e zgjidhjes. Studimet nga Harvard Medical School dhe Johns Hopkins University tregojnë se aktiviteti fizik i rregullt, ekspozimi në dritë natyrale dhe meditimi i ndërgjegjshëm (mindfulness) rrisin ndjeshëm prodhimin e serotoninës.
Kjo ndodh sepse gjatë lëvizjes, muskujt çlirojnë molekula që përmirësojnë komunikimin neuronal, duke forcuar të njëjtat rrugë që lidhen me balancën emocionale.
Në përfundim
Serotonina nuk është thjesht “hormoni i lumturisë” – ajo është themeli i stabilitetit emocional, përqendrimit dhe fleksibilitetit mendor.
Nëse ndiheni të pashpresë, të lodhur apo të bllokuar në mendime të errëta, ndoshta trupi juaj po ju sinjalizon një mungesë të këtij neurotransmetuesi jetik.
Zgjidhjet nuk janë vetëm në ilaçe, por edhe në ushqim të mirë, dritë dielli, lëvizje, qetësi mendore dhe kujdes të qëndrueshëm ndaj vetes, sepse truri, ashtu si çdo pjesë tjetër e trupit, ka nevojë për ushqim dhe dritë për të ndriçuar përsëri. /Telegrafi/