Fillimi i procesit të paqes në Lindjen e Mesme ngre pyetje në lidhje me të ardhmen e propozimeve të BE-së, të hartuara për të sanksionuar Izraelin.
Lirimi i pengjeve të mbetura izraelite të mbajtura nga Hamasi të hënën dhe fillimi i kujdesshëm i një armëpushimi në Gaza kanë ngritur një pyetje urgjente në Bruksel: a duhet që Bashkimi Evropian të vazhdojë planet e tij për të sanksionuar Izraelin apo t’i braktisë ato plotësisht? Të dhënat e para tashmë po shfaqen, transmeton Telegrafi.
“Natyrisht, masa të tilla propozohen në një kontekst të caktuar, dhe nëse konteksti ndryshon, kjo mund të çojë përfundimisht në ndryshimin e propozimit. Por nuk jemi ende atje”, tha të hënën Paula Pinho, zëdhënësja kryesore e Komisionit.
Pinho foli ndërsa udhëheqësit evropianë, si Friedrich Merz i Gjermanisë, Emmanuel Macron i Francës, Giorgia Meloni e Italisë dhe Pedro Sánchez i Spanjës, u mblodhën në Sharm El Sheikh, Egjipt, për një samit paqeje të organizuar nga Presidenti i SHBA-së, Donald Trump.
Uniteti dhe harmonia e portretizuar nga evropianët ishin në kontrast me pikëpamjet e tyre shumë të ndryshme mbi luftën brutale dyvjeçare midis Izraelit dhe Hamasit.
Sánchez, për shembull, ishte ndër udhëheqësit e parë që bëri thirrje për sanksione kundër Izraelit. Macron gradualisht e ngurtësoi qëndrimin e tij dhe udhëhoqi një fushatë globale për të njohur shtetin e Palestinës. Merz dhe Meloni, në të kundërt, refuzuan të ndiqnin shembullin.
Megjithatë, batica vazhdoi të ndryshonte: në maj, një koalicion prej 17 shtetesh anëtare u bashkua për të kërkuar një rishikim të Marrëveshjes së Asociimit BE-Izrael, për shkelje të mundshme të të drejtave të njeriut.
Auditimi më vonë zbuloi se kishte “indikacione” për shkelje të tilla, më së shumti kufizimet e ndihmës humanitare që shkaktuan uri të përhapur.
Izraeli reagoi me tërbim ndaj gjetjeve, duke pretenduar se ato pasqyronin një “keqkuptim total” të luftës së tij kundër Hamasit.
Në një intervistë të kohëve të fundit me Euronews, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se BE ishte bërë “e parëndësishme”.
E kapur mes përleshjes politike ishte Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Evropian, e cila u vu nën presion në rritje për të ndërmarrë veprime vendimtare kundër katastrofës humanitare që po shpërbëhej në Rripin e Gazës.
Ndryshimi i saj u çimentua në shtator kur ajo mbajti fjalimin e saj njëorësh mbi gjendjen e BE-së para Parlamentit Evropian në Strasburg.
“Ajo që po ndodh në Gaza është e papranueshme. Dhe sepse Evropa duhet të udhëheqë rrugën. Ashtu siç ka bërë më parë”, u tha ajo eurodeputetëve.
Më pas ajo paraqiti tre masa: pezullimin e pjesshëm të Marrëveshjes së Asociimit BE-Izrael për të rivendosur tarifat mbi 37% të eksporteve izraelite në bllok, e cila i nënshtrohet një votimi me shumicë të kualifikuar, sanksionet kundër dy ministrave të ekstremit të djathtë të Izraelit, Itamar Ben-Gvir dhe Bezalel Smotrich, dhe kolonëve të dhunshëm në Bregun Perëndimor, të cilat i nënshtrohen unanimitetit, dhe ngrirjen e ndihmës dypalëshe, përveç Qendrës Botërore të Përkujtimit të Holokaustit të Yad Vashem dhe projekteve të tjera të shoqërisë civile, të cilat do të ishin menjëherë të zbatueshme.
Që kur von der Leyen mbajti fjalimin e saj që bëri bujë në media, shtetet anëtare janë përpjekur të mbledhin votat e nevojshme për t’i kthyer propozimet në realitet.
Pezullimi i pjesshëm i Marrëveshjes së Asociimit ka qenë një pikë e veçantë polemikash sepse mund të çojë në ndryshime të prekshme në marrëdhëniet ekonomike.
Që në fillim, Hungaria dhe Republika Çeke, dy mbështetëse të vendosura të Izraelit, e bënë të qartë se nuk do t’i mbështesnin masat tregtare. Kjo e la çelësin në duart e Gjermanisë dhe Italisë, dy vende të mëdha që mund ta ndryshonin ekuilibrin vetëm.
Por, pavarësisht lutjeve nga kryeqytetet e tjera, as Berlini dhe as Roma nuk lëvizën, duke argumentuar në vend të kësaj se kanalet e komunikimit me Jerusalemin duhet të mbeten të hapura.
Nëse gjetja e një shumice të kualifikuar do të kishte qenë një sfidë e madhe deri më tani, fillimi i procesit të paqes mund ta bënte atë të pakapërcyeshëm.
Shtetet anëtare e kanë përshtatur retorikën e tyre për të mbështetur ndërmjetësimin e Trump dhe për të kthyer një faqe të re.
“Kjo ditë është një fillim: kur shërimi mund të fillojë dhe një hap i ndërmarrë në rrugën drejt paqes në Lindjen e Mesme”, tha Merz të hënën para se të udhëtonte për në Sharm El Sheikh.
Teknikisht, të gjitha propozimet, përfshirë një përpjekje të mëparshme për të frenuar pjesëmarrjen e Izraelit në programin Horizon, mbeten në tryezë. Por Komisioni Evropian, si nismëtar, ka të drejtën t’i tërheqë ato në çdo moment. Për momentin, ekzekutivi është në një modalitet pritjeje.
“Ne duam të shohim fazën tjetër të planit të zbatuar nga të dyja palët. Dhe mbi këtë bazë, do të shohim nëse ka nevojë të rivlerësojmë apo jo propozimet që kemi paraqitur”, u tha gazetarëve Pinho, zëdhënësi i Komisionit.
Pinho nuk specifikoi se cilat rrethana mund të jenë të mjaftueshme për të shkaktuar tërheqjen, por vuri në dukje se masat ishin hartuar si një “mjet për të çuar përpara dhe për të arritur me saktësi një armëpushim”, i cili tani është në fuqi.
Fati i propozimeve mund të vendoset që javën e ardhshme, kur ministrat e punëve të jashtme të takohen për të diskutuar zhvillimet e fundit.
Mbledhja do të pasohet nga një samit njëditor i liderëve të BE-së, me Lindjen e Mesme në krye të rendit të ditës.
Ndërsa disa shtete anëtare mund të preferojnë të heqin dorë nga planet dhe të ecin përpara, të tjerët mund të kërkojnë kujdes sepse procesi i paqes sapo ka filluar dhe gjërat mund të përkeqësohen ende.
Komisioni pritet të reagojë sipas temperaturës brenda dhomës. Ekzekutivi shpesh lëviz sipas erërave politike: ai i rezistoi thirrjeve për të shqyrtuar Marrëveshjen e Asociimit derisa u arrit një shumicë e pamohueshme prej 17 vendesh. /Telegrafi/